Honderd jaar ‘blauwe’ stroom
De waterkrachtcentrale naast de ECI cultuurfabriek is een bijzonder rijksmonument. Hier wordt met stromend Roerwater ‘groene’ stroom gemaakt. Al honderd jaar. Het is één van de oudste elektriciteitscentrales van Nederland die nog in gebruik is.
Op de plek waar de centrale nu staat, wordt al honderden jaren energie opgewekt. Eerst met een watermolen, later met modernere apparatuur. In 1920 bouwde de N.V. Het Steel de huidige centrale, om de fabriek van stroom te voorzien. Het bedrijf maakte onder andere aardappelmeel, en droogde groenten. Toen Het Steel in 1926 failliet ging, werd de centrale verkocht aan N.V. Electro Chemische Industrie (ECI). Daarmee had dat bedrijf goedkope elektriciteit voor elektrolytische processen. Elektrolyse is een chemische reactie, waarbij ECI met elektriciteit in een bad vloeistof grondstoffen maakte, onder andere voor zeep en levensmiddelen.
Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog lag Roermond in de frontlinie en raakte de stad afgesloten van het elektriciteitsnet. Daarom leverde de ECI-waterkrachtcentrale van september 1944 tot eind februari 1945 stroom aan het net, als noodoplossing. In de nacht voor hun aftocht bliezen de Duitse bezetters de ECI-centrale op.
Pas in mei 1948 was de oorlogsschade hersteld, en kon de centrale opnieuw in gebruik genomen worden. Tot 1974 leverde de ECI-centrale elektriciteit voor het bedrijf. Toen stopte de productie van grondstoffen voor de zeep- en levensmiddelenindustrie, en viel ook de centrale stil. Er volgde een periode van 26 jaar leegstand en stilstand.
Het bedrijf Nederstroom B.V. liet in samenwerking met het waterschap, de Rijksmonumentendienst en de gemeente Roermond de centrale restaureren, inclusief de originele installaties uit 1920. Ook werd een moderne waterkrachtcentrale geplaatst van 250 kW. Samen zijn die goed voor duurzame stroom voor zo’n 600-700 Roermondse huishoudens. Deze bijzondere centrale is alleen op afspraak en op Open Monumentendagen te bezoeken.